Trending
भाडेकरार म्हणजे एक कायदेशीर करार आहे ज्यात एक पक्ष (मिळकत मालक) आपल्या मालमत्तेचा वापर दुसऱ्या पक्षाला (भाडेकरू) एका ठराविक कालावधीसाठी भाड्याने देतो. या करारामध्ये दोन्ही पक्षांच्या हक्कांचे आणि कर्तव्यांचे स्पष्टपणे वर्णन केले जाते, ज्यामुळे या करारातील प्रत्येक अटींना न्याय दिला जातो. भाडेकराराच्या नियमांनुसार, मिळकत मालकाला आपल्या मालमत्तेचा वापर करण्याचा हक्क आणि भाडेकरूला तो वापरण्याचा हक्क मिळतो. या करारामुळे भाडेकरू आणि मिळकत मालक यांच्यातील संबंध अधिक पारदर्शक आणि कायदेशीर बनतात.
या लेखाचा मुख्य उद्देश भाडे कराराबाबतचे हक्क, कर्तव्ये आणि त्याची समाप्ती याविषयी माहिती देणे आहे, ज्यामुळे वाचकांना भाडे कराराशी संबंधित सर्व कायदेशीर बाबी समजून घेता येतील.
भारतीय मालमत्ता हस्तांतरण अधिनियम, 1882 (Transfer of Property Act, 1882) कलम 105 नुसार, अचल मालमत्तेचा भाडेपट्टा म्हणजे मालमत्तेचा उपभोग घेण्याचा हक्क हस्तांतरित करणे होय, जो ठराविक कालावधीसाठी, स्पष्ट किंवा अप्रत्यक्ष स्वरूपात किंवा कायमस्वरूपी दिला जातो. यासाठी ठराविक मोबदला दिला जातो किंवा देण्याचे वचन दिले जाते. हा मोबदला रोख रक्कम, पिकांचा ठराविक वाटा, सेवा किंवा अन्य कोणत्याही मूल्यवान वस्तूच्या स्वरूपात असतो, जो नियमितपणे किंवा ठराविक प्रसंगी हस्तांतर करणाऱ्या व्यक्तीस (transferor) हस्तांतर प्राप्त करणाऱ्या द्वारे (transferee) दिला जातो, जो अशा अटींवर हस्तांतरण स्वीकारतो.
यामध्ये खालील व्याख्या महत्वाच्या आहेत.
मालक (Lessor): मालमत्तेचा भाडेपट्टा हस्तांतरित करणारी व्यक्ती.
भाडेकरू (Lessee): मालमत्तेचा भाडेपट्टा स्विकारणारी व्यक्ती.
भाडे (Rent): रोख रक्कम, पिकांचा वाटा, सेवा किंवा इतर कोणतीही मुल्यवान वस्तू, जी ठराविक कालावधीत दिली जाते.
भारतीय मालमत्ता हस्तांतरण अधिनियम,1882 (Transfer of Property Act, 1882) अंतर्गत कलम 108 नुसार मिळकत मालकाचे हक्क आणि कर्तव्ये
भाडे मिळवण्याचा हक्क (कलम 108(c)) – करारानुसार ठरलेले भाडे वेळेवर आणि नियमितरित्या मिळवण्याचा हक्क मिळकत मालकास आहे. भाडेकरूने करारातील अटी पाळाव्यात, त्यात भाडे भरणे आणि मालमत्तेची देखभाल समाविष्ट आहे, याची खात्री करण्याचा हक्क मिळकत मालकास आहे.
मालमत्तेच्या ताब्याचा हक्क (कलम 108(q)) – करार संपल्यानंतर किंवा भाडेकरूने अटींचे उल्लंघन केल्यास, मिळकत मालकास मालमत्तेचा ताबा परत घेण्याचा हक्क आहे.
मालमत्तेची तपासणी करण्याचा हक्क (कलम 108(m)) – मिळकत मालकास ठराविक वेळेत भाडेकरूच्या मालमत्तेची स्थिती तपासण्याचा हक्क आहे.
कायदेशीर कारवाईचा हक्क – भाडेकरूने कराराच्या अटींचे उल्लंघन केल्यास, मिळकत मालकास कायदेशीर कारवाई करण्याचा आणि भाडेकरूला बेदखल करण्याचा हक्क आहे.
भाडेकरारावर स्वाक्षरी करण्यापूर्वी कायदेशीर सल्ला घेणे अत्यंत आवश्यक आहे, अशा वेळी www.asmlegalservices.in आणि www.lifeandlaw.in द्वारे सदर लेख लिहिणाऱ्या ॲड. अब्दुल मुल्ला यांचा सल्ला घेऊ शकता.
मालमत्तेतील दोष उघड करण्याचे कर्तव्य (कलम 108(a)) – मिळकत मालकाने भाडेकरूला कोणतेही गंभीर दोष सांगणे आवश्यक आहे, जे साध्या पाहणीत समजणार नाहीत.
भाडेकरूस ताबा देण्याचे कर्तव्य (कलम 108(b)) – मिळकत मालकाने भाडेकरूस मालमत्तेचा ताबा देणे आवश्यक आहे.
अडथळा न करता मालमत्तेचा वापर करू देण्याचे कर्तव्य (कलम 108(c)) – भाडेकरूने भाडे वेळेवर भरल्यास आणि इतर अटींचे पालन केल्यास, मिळकत मालकाने त्याला कोणताही अडथळा न आणता मालमत्तेचा वापर करू द्यावा.
भारतीय मालमत्ता हस्तांतरण अधिनियम, 1882 (Transfer of Property Act, 1882) अंतर्गत कलम 108 नुसार भाडेकरूचे हक्क आणि कर्तव्ये –
मालमत्तेचा ताबा घेण्याचा हक्क (कलम 108(b)) – कराराप्रमाणे मिळकत मालकाने मालमत्तेचा ताबा भाडेकरूस द्यावा.
मालमत्तेचा निर्बाध उपभोग घेण्याचा हक्क (कलम 108(c)) – भाडेकरूला कोणताही अडथळा न येता मालमत्तेचा वापर करण्याचा हक्क आहे.
दुरुस्त्या करण्याचा व खर्च कपात करण्याचा हक्क (कलम 108(f)) – मिळकत मालकाने आवश्यक दुरुस्त्या केल्या नाहीत, तर भाडेकरू त्या करून त्याचा खर्च भाड्यातून कपात करू शकतो.
मिळकत मालकाच्या भरण्याच्या रकमेतून कपात करण्याचा हक्क (कलम 108(g)) – मिळकत मालकाने एखादी देय रक्कम भरली नाही आणि ती भाडेकरूपासून वसूल केली जाऊ शकते, तर भाडेकरू ती भरू शकतो आणि ती भाड्यातून कपात करू शकतो.
मालमत्तेतील वस्तू काढण्याचा हक्क (कलम 108(h)) – भाडेकरूने मालमत्तेत बसवलेल्या वस्तू तो ताब्यात असतानाच काढून नेऊ शकतो, मात्र तो मालमत्तेला पूर्वस्थितीत ठेवणे आवश्यक आहे.
पिके काढण्याचा हक्क (कलम 108(i)) – भाडेकरूने लावलेली पिके करार संपल्यावर सुद्धा काढून नेण्याचा हक्क त्यास आहे.
भाडे हस्तांतर करण्याचा हक्क (कलम 108(j)) – भाडेकरू संपूर्ण किंवा काही अंशी त्याचा भाडे हक्क हस्तांतर करू शकतो, जर करारात यास मनाई केली नसेल.
मालमत्ता नष्ट झाल्यास भाडे करार रद्द करण्याचा हक्क (कलम 108(e)) – आग, महापुर, दंगल किंवा इतर नैसर्गिक आपत्तीमुळे मालमत्ता वापरण्यास अयोग्य झाल्यास, भाडेकरूला करार रद्द करण्याचा हक्क आहे.
मिळकत मालकास आवश्यक माहिती देण्याचे कर्तव्य (कलम 108(k)) – भाडेकरूने मिळकत मालकास मालमत्तेच्या मूल्यावर परिणाम करणाऱ्या गोष्टींची माहिती द्यावी.
भाडे वेळेवर भरण्याचे कर्तव्य (कलम 108(l)) – ठरल्याप्रमाणे भाडे वेळेवर व योग्य ठिकाणी भरणे आवश्यक आहे.
मालमत्तेची देखभाल व दुरुस्तीचे कर्तव्य (कलम 108(m)) – भाडेकरूने मालमत्तेची देखभाल करावी आणि ती मूळ स्थितीत ठेवावी.
मिळकत मालकास अडचणींबाबत सूचित करण्याचे कर्तव्य (कलम 108(n)) – मालमत्तेच्या हक्कास बाधा येत असल्यास, भाडेकरूने मिळकत मालकास वेळीच कळवावे.
मालमत्तेचा योग्य वापर करण्याचे कर्तव्य (कलम 108(o)) – भाडेकरूने मालमत्तेचा वापर ठरलेल्या उद्देशानेच करावा आणि कोणताही अनावश्यक किंवा नुकसानदायक वापर टाळावा.
स्थायी संरचना न बांधण्याचे कर्तव्य (कलम 108(p)) – मिळकत मालकाच्या संमतीशिवाय, भाडेकरूने कोणतीही स्थायी संरचना उभारू नये, शेतीसाठी आवश्यक असल्यास अपवाद लागू होईल.
करार संपल्यावर मालमत्तेचा ताबा परत देण्याचे कर्तव्य (कलम 108(q)) – करार संपल्यावर, भाडेकरूने मिळकत मालकास मालमत्तेचा ताबा परत देणे आवश्यक आहे.
भारतीय मालमत्ता हस्तांतरण अधिनियम,1882 (Transfer of Property Act, 1882) कलम 111 नुसार भाडेकरार कधी संपतो, ते खालीलप्रमाणे स्पष्ट केले आहे:
समारोप
भाडेकरार हा भाडेकरू आणि मिळकत मालक यांच्या हक्कांसाठी आणि कर्तव्यांसाठी महत्त्वपूर्ण कायदेशीर दस्तऐवज आहे. भाडेकरूचे हक्क, जसे की मालमत्तेतील सुधारणा करणे आणि हस्तांतरण करणे, तसेच मिळकत मालकाचे कर्तव्य, जसे की देखभाल आणि देयकांची वसूली, यावर आधारित असतात. भाडेकराराच्या समाप्तीचे कारण असो किंवा इतर कायदेशीर बाबी, हे सर्व कायदेशीर अटींवर आधारित असतात.
भाडे कराराच्या अटी आणि कायदे समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, कारण हे दोन्ही पक्षांना भविष्यातील अडचणींपासून वाचवू शकते. भाडेकराराच्या अटींचा योग्य अभ्यास आणि अनुपालन कडून कायदेशीर समस्या टाळता येऊ शकतात. त्यामुळे, भाडेकरारावर स्वाक्षरी करण्यापूर्वी कायदेशीर सल्ला घेणे अत्यंत आवश्यक आहे, ज्यामुळे करार सुरक्षित आणि व्यवस्थित होऊ शकतो , अशा वेळी www.asmlegalservices.in आणि www.lifeandlaw.in द्वारे सदर लेख लिहिणाऱ्या ॲड. अब्दुल मुल्ला यांचा सल्ला घेऊ शकता.
Adv. Abdul Mulla (Mob. No. 937 007 2022) is a seasoned legal professional with over 18 years of experience in advocacy, specializing in diverse areas of law, including Real Estate and Property Law, Matrimonial and Divorce Matters, Litigation and Dispute Resolution, and Will and Succession Planning. read more….
Copyright BlazeThemes. 2025
