Trending
समाजात प्रत्येक मुलाला सुरक्षित आणि प्रेमपूर्ण कुटुंब मिळावे, ही एक महत्त्वाची जबाबदारी आहे. काही मुलं जन्मतःच पालकांच्या प्रेमापासून वंचित राहतात, तर काही परिस्थितीमुळे आपल्या पालकांपासून दूर होतात. अशा मुलांसाठी दत्तक घेण्याची संकल्पना अत्यंत महत्त्वाची ठरते.
दत्तक प्रक्रिया केवळ मुलांसाठीच नव्हे, तर पालकत्व स्विकारू इच्छिणाऱ्या व्यक्तींसाठीही एक नव्या सुरुवातीची संधी आहे. ही प्रक्रिया सामाजिक, भावनिक आणि कायदेशीरदृष्ट्या महत्त्वाची असून, त्याचा योग्य तो विचार करणे आवश्यक असते.
या ब्लॉगचा उद्देश दत्तक संकल्पनेची मुलभूत माहिती देऊन समाजात तिचे महत्त्व स्पष्ट करणे हा आहे.
दत्तक म्हणजे कायद्याने एखाद्या मुलाला आपल्या कुटुंबाचा भाग बनवणे. यामध्ये मुल जन्माने असलेल्या पालकांकडून कायदेशीररित्या नवीन पालकांकडे जाते आणि नवीन कुटुंबाचा सदस्य बनते. दत्तक घेतल्यानंतर त्या मुलाला नवीन पालकांकडून सर्व हक्क आणि जबाबदाऱ्या मिळतात, जसे की जन्माने मिळणाऱ्या मुलाला मिळतात.
दत्तक घेण्याची प्रक्रिया केवळ पालक आणि मुलासाठीच नाही, तर संपूर्ण समाजासाठी महत्त्वाची आहे. भारतात लाखो अनाथ आणि बेवारस मुले आहेत, ज्यांना योग्य पालनपोषण आणि प्रेम मिळण्याची गरज आहे. दत्तक घेतल्याने अशा मुलांना एक स्थिर आणि सुरक्षित कुटुंब मिळते, ज्यामुळे त्यांचे भविष्यातील आयुष्य सुधारते.
अनाथ मुलांना दत्तक प्रक्रिया एक नवीन जीवन देऊ शकते. त्यांना योग्य शिक्षण, आरोग्यसेवा आणि सुरक्षित वातावरण मिळू शकते, जे अन्यथा त्यांना मिळण्याची शक्यता कमी असते.
बर्‍याच दांपत्यांना नैसर्गिकरित्या मुल होऊ शकत नाही. अशा वेळी, दत्तक घेणे हा त्यांच्यासाठी पालकत्व स्विकारण्याचा एक सुंदर मार्ग असतो.
दत्तक घेतल्याने समाजात परस्पर प्रेम, समजूतदारपणा आणि जबाबदारीची भावना वाढते. हे सामाजिक स्थैर्य आणि संतुलन राखण्यास मदत करते.
प्रत्येक मुलाला प्रेम, सुरक्षितता आणि कुटुंबाचा आधार मिळण्याचा हक्क आहे. दत्तक प्रक्रियेच्या माध्यमातून हे हक्क मान्य केले जातात.
शिक्षण आणि चांगले पालनपोषण मिळालेल्या मुलांमुळे भविष्यात एक जबाबदार आणि सुशिक्षित नागरिक तयार होतो, ज्याचा समाज आणि देशाच्या विकासावर चांगला परिणाम होतो.
दत्तक घेतले जाणाऱ्या मुलासाठी हे एक नवे आयुष्य असते. अनेक अनाथ किंवा बेवारस मुलांना दत्तक प्रक्रियेमुळे एक स्थिर आणि सुरक्षित कुटुंब मिळते.
दत्तक घेणाऱ्या पालकांसाठी देखील ही प्रक्रिया आनंददायक असते.
दत्तक प्रक्रिया समाजासाठी देखील उपयुक्त ठरते.
भारतात दत्तक प्रक्रिया विविध कायद्यांद्वारे नियंत्रित केली जाते. हिंदू दत्तक आणि पालनपोषण अधिनियम, 1956 (Hindu Adoption and Maintenance Act – HAMA) हा कायदा हिंदू, बौद्ध, जैन आणि शीख धर्मीयांसाठी दत्तक प्रक्रिया स्पष्ट करतो. या कायद्यानुसार विवाहित आणि अविवाहित दोन्ही व्यक्ती दत्तक घेऊ शकतात, परंतु विशिष्ट अटी लागू असतात.
इतर धर्मीयांसाठी भारतात जुवेनाईल जस्टिस (बालकांची काळजी आणि संरक्षण) अधिनियम, 2015 (Juvenile Justice (Care and Protection of Children) Act, 2015 – JJ Act) लागू आहे, जो कोणत्याही धर्माच्या व्यक्तींना कायदेशीररित्या दत्तक घेण्याची परवानगी देतो.
या अधिनियमांतर्गत सेंट्रल अडॉप्शन रिसोर्स अथॉरिटी (CARA) या सरकारी संस्थेच्या मार्गदर्शनाखाली संपूर्ण दत्तक प्रक्रिया पार पडते. दत्तक घेतलेल्या मुलाला जन्मतः मिळणाऱ्या सर्व हक्कांचा कायदेशीर दर्जा मिळतो आणि तो नवीन कुटुंबाचा कायदेशीर वारसदार बनतो.
दत्तक ही केवळ एक कायदेशीर प्रक्रिया नसून ती प्रेम, आपुलकी आणि जबाबदारी यांचा संगम आहे. दत्तकामुळे अनाथ आणि बेवारस मुलांना नवीन जीवन मिळते, त्यांना कुटुंबाचा आधार, सुरक्षितता आणि भविष्याची संधी मिळते.
पालकत्वाची इच्छा असलेल्या दांपत्यांसाठी किंवा एकल पालकांसाठी दत्तक घेणे हा केवळ त्यांच्या आयुष्यात आनंद आणणारा निर्णय नसतो, तर तो समाजात सकारात्मक बदल घडविणारा एक महत्त्वाचा टप्पा ठरतो. समाजाने दत्तक घेण्याच्या संकल्पनेला अधिक स्विकारले पाहिजे आणि गरजू मुलांना आधार देण्यासाठी पुढे आले पाहिजे. दत्तक ही फक्त एका कुटुंबासाठीच नाही, तर संपूर्ण समाजासाठी आणि देशाच्या उज्ज्वल भविष्याच्या दृष्टीनेही आवश्यक आहे.
Adv. Abdul Mulla (Mob. No. 937 007 2022) is a seasoned legal professional with over 18 years of experience in advocacy, specializing in diverse areas of law, including Real Estate and Property Law, Matrimonial and Divorce Matters, Litigation and Dispute Resolution, and Will and Succession Planning. read more….
Copyright BlazeThemes. 2025
