Trending
पाणी जीवनाचा आधारस्तंभ आहे. पृथ्वीवरील प्रत्येक जीवाच्या अस्तित्वासाठी पाण्याची नितांत आवश्यकता आहे. मात्र, वाढती लोकसंख्या, औद्योगिकीकरण, शहरीकरण आणि बदलत्या हवामानामुळे जलसंपत्तीवर प्रचंड ताण येत आहे. अनेक ठिकाणी पाण्याची टंचाई गंभीर स्वरूप धारण करत आहे. याच पार्श्वभूमीवर, पाण्याचे महत्त्व अधोरेखित करण्यासाठी आणि जलसंवर्धनाविषयी जनजागृती करण्यासाठी दरवर्षी २२ मार्च रोजी जागतिक जल दिन साजरा केला जातो.
या दिनाच्या माध्यमातून जलसंपत्तीच्या शाश्वत वापराबाबत जागरूकता निर्माण करणे, पाण्याचा अपव्यय रोखण्यासाठी उपाययोजना सुचवणे आणि सरकार, संस्था व नागरिकांना जलसंवर्धनाच्या दिशेने कृती करण्यास प्रवृत्त करणे हे मुख्य उद्देश आहेत.
या लेखाचा उद्देश म्हणजे जागतिक जल दिनाच्या निमित्ताने जलसंवर्धनाची गरज समजावून सांगणे आणि प्रभावी उपाय सुचवणे, जेणेकरून भविष्यातील पाणीटंचाई टाळता येईल.
जागतिक जल दिन (World Water Day) दरवर्षी २२ मार्च रोजी साजरा केला जातो. याची सुरुवात १९९२ मध्ये ब्राझीलमधील रिओ डी जनेरियो येथे झालेल्या संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या पर्यावरण आणि विकास परिषदेत (UNCED) झाली. त्यानंतर १९९३ पासून संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या (UN) निर्णयानुसार हा दिवस अधिकृतपणे जागतिक स्तरावर साजरा केला जात आहे. या दिनाचा मुख्य उद्देश म्हणजे लोकांमध्ये पाणी संवर्धनाची जाणीव निर्माण करणे आणि शुद्ध पाणी उपलब्धतेच्या समस्यांकडे लक्ष वेधणे.
२०२५ च्या जागतिक जल दिनाची थीम “हिमनग संवर्धन” (Glacier Preservation) आहे. ही थीम अत्यंत महत्त्वाची आहे, कारण हिमनग हे जगभरातील गोड्या पाण्याच्या साठ्याचा मोठा भाग आहेत आणि ते जलचक्रासाठी आवश्यक घटक आहेत. वाढते तापमान आणि हवामान बदलांमुळे हिमनग वेगाने वितळत असून, त्यामुळे पाणीटंचाई, पूर आणि समुद्र पातळी वाढ यांसारख्या गंभीर समस्या निर्माण होत आहेत. त्यामुळे या वर्षीचा जल दिन हिमनगांचे संवर्धन आणि हवामान बदलांशी लढा देण्यावर भर देईल.
पाणी ही पृथ्वीवरील सर्वात मौल्यवान नैसर्गिक संपत्ती आहे. जलसंवर्धन म्हणजे पाण्याचा योग्य वापर आणि साठवणूक करून भविष्यातील पिढ्यांसाठी त्याचे संरक्षण करणे. वाढत्या लोकसंख्येमुळे आणि हवामान बदलामुळे पाण्याची उपलब्धता कमी होत आहे. त्यामुळे जलसंवर्धन हा प्रत्येक नागरिकाचा आणि शासनाचा उद्देश असला पाहिजे.
आजच्या काळात पाण्याचा मोठ्या प्रमाणावर अपव्यय होत आहे. जर जलस्रोतांचे संवर्धन आणि पुनर्भरण (recharge) योग्य प्रकारे केले नाही, तर भविष्यातील पिढ्यांना गंभीर पाणीटंचाईला सामोरे जावे लागेल. त्यामुळे वर्षाजल संकलन, पुनर्वापर आणि जबाबदारीने पाण्याचा वापर करणे गरजेचे आहे.
पाणी हा पर्यावरणीय समतोल राखण्यासाठी एक महत्त्वाचा घटक आहे. नद्या, तलाव, भूगर्भातील पाणी यांचा वनस्पती आणि प्राण्यांच्या अस्तित्वावर थेट परिणाम होतो. जर जलस्रोत नष्ट झाले किंवा प्रदूषित झाले, तर पर्यावरणीय साखळी (ecosystem) कोलमडण्याचा धोका निर्माण होतो.
कृषी हा भारताचा प्रमुख व्यवसाय असून, तो मोठ्या प्रमाणावर पाण्यावर अवलंबून आहे. पाण्याअभावी शेती उत्पादन घटते, ज्यामुळे अन्नसुरक्षा धोक्यात येऊ शकते. त्यामुळे शेतकऱ्यांसाठी ठिबक सिंचन, जलसंवर्धनाच्या पद्धती आणि जलव्यवस्थापनाच्या आधुनिक उपाययोजना अवलंबणे आवश्यक आहे.
पाणीटंचाईच्या समस्येवर मात करण्यासाठी प्रत्येक स्तरावर जलसंवर्धनाच्या उपाययोजना राबवणे आवश्यक आहे. जलसंवर्धन केवळ सरकारच्या धोरणांवर अवलंबून नसून, घरगुती, कृषी आणि औद्योगिक स्तरावर प्रत्येकाने जबाबदारीने पाण्याचा वापर करणे गरजेचे आहे.
पाणी हा जीवनाचा मूलभूत स्रोत असून त्याचे संवर्धन करणे अत्यंत आवश्यक आहे. वाढती लोकसंख्या, औद्योगिकीकरण आणि हवामान बदल यामुळे जलस्रोतांवर ताण येत आहे. त्यामुळे जलसंवर्धनासाठी वृक्षारोपण, पाण्याचा काटकसरीने वापर, जलपुनर्भरण आणि जलस्रोतांचे पुनरुज्जीवन यांसारख्या उपाययोजना करणे गरजेचे आहे.
जागतिक जल दिनाच्या निमित्ताने प्रत्येकाने पाणी बचतीची शपथ घ्यावी. पाणी बचत करणे म्हणजे भविष्यासाठी शाश्वत जीवनस्रोत तयार करणे. भविष्यात पाणीटंचाई टाळण्यासाठी व्यक्तिगत आणि सामाजिक स्तरावर जलसंवर्धनाचे उपाय अवलंबणे ही आपल्या सर्वांची जबाबदारी आहे.
Adv. Abdul Mulla (Mob. No. 937 007 2022) is a seasoned legal professional with over 18 years of experience in advocacy, specializing in diverse areas of law, including Real Estate and Property Law, Matrimonial and Divorce Matters, Litigation and Dispute Resolution, and Will and Succession Planning. read more….
Copyright BlazeThemes. 2025
